پنجره ای به سوی سالم زیستن

شايسته ترين چيزهايى كه نوجوانان بايد بياموزند،

آن چيزهايى هستند كه هنگام بزرگسالى به آنها نياز دارند.

شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ج20، ص333، ح817

حضرت علي علیه السلام دوره نوجوانی را از سه جهت بسيار حسّاس بيان مي دانند :
اوّل اينكه قلب نوجوان مانند زمين، خالي و مساعد است كه هرچه در آن بكاري همان درو مي‏كني: «انّما قلب الحدث كالأرض الخالية مهما اُلقي فيها من كلّ شي‏ء قبلته»
دوم اينكه دوران نوجواني را زودگذر مي‏داند و گوشزد مي‏فرمايد سريعاً آن را دريابيد: «بادر شبابك قبل هرمك و صحتك قبل سقمك»
سوم اينكه شيطان در اين زمان به نوجوان زياد روي مي ‏آورد و لازم است براي آن پناهگاه خوبي در نظر گرفت كه بهترين پناهگاه، قرآن كريم، ائمه عليهم‏السلام و ادعيه مي‏باشد
نهج_البلاغه

امام على عليه السلام:

الْحِلْمُ يُطْفِئُ نَارَ الْغَضَبِ وَ الْحِدَّةُ تُؤَجِّجُ إِحْرَاقَه
بردبارى آتش خشم را فرو مى نشاند و تندى آن را شعله ورتر مى كند.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 287 ، ح 6450

نوجوان به داشتن «دوست» احساس نیاز می کند و از این رو باید او را در انتخاب دوست یاری نمود. دوست به حدّی در یک نوجوان تأثیر دارد که او خود را همرنگ دوستش می کند و حتّی از لباس، رفتار و کلام او تقلید می نماید.

داشتن دوست، نوجوان را از تنهایی که ممکن است افسردگی و انزوا را در برداشته باشد، می رهاند. امام علی علیه السلام در نهج البلاغه به یافتن «دوستان خوب» اشاره می فرماید و تأکید دارد که: دوستان را ابتدا مورد آزمایش و امتحان قرار دهید و وقتی دوستی را خوب یافتید، او را از دست ندهید. امام علیه السلام می فرماید: «عاجزترین مردم کسی است که از به دست آوردن دوست، ناتوان باشد و از او عاجزتر کسی است که دوستانِ به دست آورده را ترک گوید.»

نوجوان وقتی دوستی را یافت و یا درصدد یافتن دوستانی می باشد، باید به چند مسأله توجّه نماید: ابتدا اینکه به آراء و افکار دیگران احترام بگذارد و خود، فردی فروتن و متواضع باشد. و دیگر اینکه در دوستی، افراط و تفریط روا ندارد که ثمره آن، پشیمانی و ثمره دوراندیشی و میانه روی، سلامت و رستگاری است. و سوم اینکه راستگو بوده و به عهد خود وفا نماید، چون «هر کس امانت دار نباشد ضرر کرده و به مقصد نمی رسد» و چهارم اینکه با دوستانش خوشرو بوده و حُسن خُلق را سرمشق خود قرار دهد. امام علی علیه السلام می فرماید: «اکرم الحسب حُسن الخلق؛ برترین خویشاوندی، خوشرویی و حُسن خلق است.»

اما به پیروان خود گوشزد می فرماید: «از دوستی با افرادی که ضعیف العقل و بدعمل هستند، بپرهیز؛ زیرا انسان را با دوستش می شناسند.» و یا می فرماید: «از رفاقت با کسانی که افکار و ظاهر اعمالشان ناپسندیده است، برحذر باش؛ چرا که آدمی به رویّه و روش رفیقش خو می گیرد و به افکار و اعمال او معتاد می شود.»