پنجره ای به سوی سالم زیستن

درمان پرخاشگری
برای درمان پرخاشگری، گام اول شناخت و ریشه‌یابی علت یا علل پرخاشگری است. با شناخت این عوامل می‌توان همکاری‌های لازم را برای کاستن از میزان و شدّت پرخاشگری ارائه نمود.
بنابراین برای کنترل و درمان مؤثّر این مشکل، موارد زیر توصیه می‌شود:
1. بالا بردن سطح بینش دینی و اخلاقی نوجوانان؛
2. سرگرم نمودن آنان با موضوعات مورد علاقه‌شان مانند ورزش و بازی‌های مناسب؛
3. مهر و محبت نمودن و دل‌جویی از آنان؛
4. نشان دادن صبر و متانت در مواقع پرخاشگری؛
5. اجرای عدالت در منزل؛
6. برآورده کردن نیازهای کودکان و نوجوانان به طور منطقی و به دور از افراط و تفریط؛
7. خودداری از توهین و ناسزا گفتن به آنان و یا مقابله به مثل نمودن با آنها؛
8. خودداری از تهدید و ترساندن آنان؛
9. نشان دادن الگوهای خوب و تأثیرگذار به آنان؛
10. دادن رهنمودهای سازنده در مورد سازش و جوشش با دیگران؛
11. تشویق به بازی‌های گروهی و رعایت نزاکت و قوانین در تعامل با دیگران؛
12. عادت دادن آنان به عفو و گذشت؛
13. یاد دادن انتقاد صحیح به آنها جهت تخلیه و سبک شدن و آرامش یافتن.
چنانچه رعایت عوامل فوق، تأثیری نداشت می‌توان با رعایت احتیاط از عوامل دیگری مانند توبیخ، اخطار، تحکّم، و ابزار مقابله به مثل مانند تنبیه و... استفاده نمود. در خاتمه لازم است متذکّر شویم که خشونت‌ و پرخاشگری‌ بیشتر عامل‌ بیرونی‌ دارد و فقط‌ در موارد خاص‌ به‌ علل‌ درونی‌ مربوط‌ می‌‌شود.
 

علت پرخاشگری
به طور کلى می‌توان عوامل مؤثر آن را به سه دسته تقسیم نمود:
الف) عوامل زیستشناختى در این زمینه روان‌شناسان در پژوهش‌هاى خود به این نتیجه رسیدند که افزایش ترشّح هورمون تستوسترون (معروف به هورمون پرخاشگری) در سطح خون موجب پرخاشگرى مى‌شود و همچنین کاهش یا پایین بودن قند خون به عنوان یکی دیگر از عوامل، موجب بروز خصومت و تمایلات پرخاشگرانه در فرد می‌گردد.

ب) عوامل روانشناختى مانند افسردگى، الگوهاى شخصیتی و تأثیر احساس گناه.

ج) عوامل فرهنگى، اجتماعى، اقتصادى و محیطى مانند خانواده، فقر، تأثیرات الگویى، تأثیرات پاداش و تأیید اجتماعى و تأثیر وسایل ارتباط جمعى.

نوجوانى یکى از مهمترین مراحل گستره عمر آدمى محسوب مى‌شود. نوجوان که دوره کودکى را گذرانده، پیش از هر چیز، مستلزم یافتن هویت و شخصیت خویشتن است، ولى این موضوع هرگز به آسانى تحقّق نمى‌پذیرد.
نوجوان حاضر نیست از تمام روش‌هاى بزرگسالان پیروى کند و بىچون و چرا کلیه صفات شخصیت خود را با آنان هماهنگ سازد، بلکه به عکس، در بین تمام ملل و اقوام، همواره نوعى مخالفت و تضاد بین نوجوانان و بزرگسالان وجود داشته است.
لذا نوجوانی که قصد دارد به هویت و فردیت خویش دست یابد، نباید براى پذیرش باورهاى بزرگ‌سالان تحت فشار قرار گیرد، بلکه باید او را به طور منطقی و درست آزاد گذاشت تا خود انتخاب کند و راه سعادت خویش را بیابد، حتی در این راستا در مورد مسائل گوناگون زندگى نیز باید با او مشورت کرد و از او نظرخواهی نمود.
اگر با نوجوان اینگونه برخورد شود، طبیعى است که هم اعتماد به نفس او تقویت مى‌شود و هم احساس امنیت و آرامش مى‌کند و اضطراب، که اصلىترین عامل بروز رفتارهای پرخاشگرانه است، در او تقلیل و تعدیل می‌یابد و رفتارهای تند و خشن او مهار شده و از بین خواهد رفت.
بنابراین اگر متولیان تعلیم و تربیت، والدین و همه کسانى که به نحوى با جوانان سر و کار دارند، قصد دارند نوجوانان و جوانان را با شیوه‌های درست رفتاری آشنا کنند و مانع از بروز انحرافات فکری و اخلاقی در آنان شوند، به آنها توصیه مى‌شود که:
اولاً: این دوره از تحوّل (نوجوانى) را با تمام ویژگى‌هایى که دارد، به خوبی بشناسند.
ثانیاً: با نوجوانان به گونهاى برخورد کنند که احساس امنیت نموده اعتمادشان جلب شود و چیزهایی که موجب نگرانى و اضطراب آنها مى‌شود را کاهش دهند.

پرخاشگری نوجوانان علل وراهکار
رفتارهای پرخاشگرانه ممکن است به شکل های مختلفی جلوه گر شود از قبیل: آزار و اذیت دیگران، کتک زدن، شکستن، پاره کردن وسایل و لوازم منزل، به دیگران دشنام دادن، مخالفت، پرت کردن اشیاء و لوازم، تمسخر، تحقیر دیگران، بی ادبی، پایکوبی،
غرغرکردن، فریاد زدن و گاهی نیز به صورت انزوا و سکوت یا در خود فرورفتن همراه با بغض کردن، غذا نخوردن یا گریه کردن و ... بعضی از نوجوانان و جوانان نیز با بلند کردن موهای خود، کتک زدن خود، کوبیدن سر به دیوار و یا به جای زنگ زدن برای ورود به منزل با استفاده از مشت و لگد، پرخاشگری خود را ابراز می کنند.
ویژگی های نوجوانان پرخاشجو
نوجوانان پرخاشجو معمولاً همزمان ممکن است چند عامل از عوامل زیر را دارا باشند:
1- همانند سازی یک رفتار پرخاشگرانه که می تواند با توجه به باورهای شخصی و هنجارهای اجتماعی و فردی متفاوت باشد.
2- رفتار پرخاشگرانه دارای درجات گوناگونی است که می تواند به صورت مطلق، تک بعدی یا چند بعدی بروز کند.
3- پرخاشگری در میان نوجوانان شایع است، این رفتار می تواند در کودکی یا نوجوانی آغاز شود و در بزرگسالی هم ادامه داشته باشد.
4- اگر پرخاشگری در سنین پایین آغاز شود به مرور زمان پایدارتر می شود.
5- میزان پرخاشگری در پسران چهاربرابر میزان پرخاشگری در دختران است.
6- نوجوانان پرخاشگر تمایل بسیاری به بیرون کردن رفتار یا تنش خود دارند و می خواهند دیگران را مؤثر بدانند و می خواهند آنها را خشنو عصبانی تصور کنند «انتساب خشونت»
7- نوجوانان پرخاشگر تحمل خستگی را ندارند، حساس هستندو رفتاری جنجال برانگیز، غیرقابل پیش بینی، و توأم با مخالفت دارند.
8- ارتکاب به دزدی و تخریب، قلدری و بی رحمی در بین این نوجوانان دیده می شود.
9- معمولاً از سوی همسالان خود پذیرفته نمی شوند، در ایجاد رابطه با آنان دچار مشکل هستند، عزت نفس بسیار کمی دارند ولی می توانند با افراد بزهکار و تبهکار بزرگتر یا کوچکتر از خود دوستی برقرار کنند.
10- پرخاشگری با فزون کاری، مصرف مواد مخدر، مشکلات یادگیری و عدم موفقیت تحصیلی همراه است
عوامل خانوادگی پرخاشگری 1- نحوه ی برخورد والدین با نیازهای کودک
2- وجود الگوهای نامناسب
3- تأیید رفتار پرخاشگرانه
4- تشویق رفتار پرخاشگرانه
5- تنبیه والدین و مربیان