پنجره ای به سوی سالم زیستن

 پيامبر صلى الله عليه و آله:

مَن دَفَعَ غَضَبَهُ دَفَعَ اللّه‏ُ عَنهُ عَذابَهُ وَ مَن حَفِظَ لِسانَهُ سَتَرَ اللّه‏ُ عَورَتَهُ؛
هر كس خشمش را برطرف سازد، خداوند كيفرش را از او بردارد و هر كس زبانش را نگه دارد، خداوند عيبش را بپوشاند.

نهج الفصاحه ص 767 ، ح 3004

پيامبر صلى الله عليه و آله:

إنّ الغضب من الشّيطان و إنّ الشّيطان خلق من النّار و إنّما تطفا النّار بالماء فإذا غضب أحدكم فليتوضّأ.

خشم از شيطان و شيطان از آتش آفريده شده است و آتش با آب خاموش مى شود، پس هرگاه يكى از شما به خشم آمد، وضو بگيرد.

نهج الفصاحه ص 286 ، ح 660

اقدامات عملی مقابله با خشم چیست؟

یکی از مهمترین راه‌های مقابله با خشم، مدیریت کردن آن است و تنها با به کار بردن تکنیک‌های ساده زیر می‌توانید به راحتی بر عصبانیت خود کنترل داشته باشید؛ هر چیزی نیاز به تمرین دارد پس انتظار نداشته باشید فقط با خواندن این تکنیک‌ها بتوانید موفق شوید.

۱- تنفس عمیق! یک نفس عمیق بکشید و تا ده بشمارید و اجازه دهید تا بازدم‌تان بیرون بیاید، یعنی به صورت آهسته نفستان را بیرون دهید؛ این توصیه دلیل فیزیکی دارد، زیرا دیافراگم به بدن دستور می‌دهد که آرام بگیرد.

۲- اجازه دهید زمان کمی بگذرد! از موقعیتی که شما را عصبانی کرده است دور شوید و برای چند دقیقه کاری کنید که حواستان را پرت کند و مشغولتان کند؛ می‌توانید کمی راه بروید تا کمی آرام شوید و چشم‌اندازی را در ذهن خود تصور کنید؛ از موقعیت کنونی خود فاصله بگیرید و با خود فکر کنید که فردا یا هفته بعد یا سال بعد چه خواهد شد.

۳- مراقب کلام خود باشید! تحقیر، توهین، تهدید، سرزنش و پرخاشگری نکنید و دقت کنید اگر صدایتان بلندتر شده، به تندی و با پرخاشگری صحبت می‌کنید، کمی مکث کنید تا آرام شوید.

۴- خود را آرام کنید! روش‌‌هایی مانند تنفس عمیق، شست‌وشوی دست و صورت، نوشیدن آب و پیاده‌روی در کاهش خشم و عصبانیت مؤثر است؛ ریلکسیشن(آرام سازی) نیز یکی از روش‌های مؤثر برای کاهش خشم و اضطراب است.

۵- گذشت کنید! گذشت به معنای فراموش کردن مسئله نیست، بلکه گذشت به معنای رها کردن خود از خشم است؛ گذشت نشانه کنترل انسان بر احساساتش است، نه نشانه ضعف.

۶- از عذرخواهی نترسید! اگر متوجه شدید رفتار شما باعث ناراحتی و عصبانیت طرف مقابل شده است، عذرخواهی کنید؛ این امر برای ترمیم رابطه و کاهش آثار زیانبار پرخاشگری ضروری است.

۷- آیا واقعاً اهمیت دارد؟! قبل از این که بحثی را شروع کنید، با خود فکر کنید آیا موضوع مورد اختلاف واقعاً ارزش دارد که شما را عصبانی کند؟ یا می‌توانید به سادگی از آن بگذرید؟ و یا طور دیگری رفتار کنید.

۸- به نشانه‌‌های بروز خشم دقت کنید! در هنگام خشم ابتدا نشانه‌‌های آغازین و هشداردهنده خشم بروز می‌کند و با شناخت این نشانه‌ها و کنترل آن‌ها می‌توان از شدت یافتن خشم جلوگیری کرد؛ تغییرات بدنی همچون افزایش ضربان قلب، افزایش فشارخون، منقبض شدن عضلات، تغییر تنفس، مشت شدن دست‌ها و به هم فشردن دندان‌ها از نشانه‌های فیزیولو‍ژیک خشم است.

۹- به دنبال توضیح دیگری بگردید! وقتی که کسی از ما انتقاد می‌‌کند یا به گونه‌ای عمل می‌کند که به هنجارها یا انتظارات ما بی حرمتی می‌‌شود، این امکان وجود دارد که حواسش پرت باشد یا دچار فشار عصبی روحی باشد؛ مثلاً راننده‌‌ای که به سرعت رانندگی می‌‌کند ممکن است بیماری بد حال در بیمارستان داشته باشد.

۱۰- شوخی و مزاح کنید! شوخی کردن خشم را کاهش می‌‌دهد، زیرا شوخی با خشم مغایرت دارد؛ یاد گرفتن اینکه به واکنش‌‌هایمان بخندیم نه تنها به ما کمک می‌کند که خشم خود را کاهش دهیم، بلکه به ما کمک می‌کند با دیگران ارتباط برقرار کنیم و نشان دهیم که نسبت به نامناسب بودن واکنش‌هایمان آگاهیم.

۱۱- با خودتان گفت‌وگو کنید! بسیاری از مردم با خودشان گفت‌وگو می‌کنند؛ گفت‌وگو با خود موجب کاهش خشم می‌شود.

۱۲- بپذیرید که زندگی همیشه منصفانه نیست! تا وقتی که نپذیریم جهان بی عیب و نقص نیست، نسبت به همه چیز و همه کس خشمگین می‌شویم؛ با برخورد بی ادبانه‌‌ای روبه رو شده‌ایم، به یک میهمانی دعوت نشده‌ایم یا لاستیک ماشین پنچر است؛ اینکه خشمگین بشویم یا نشویم می‌تواند یک تصمیم باشد که می‌توانیم آن را آگاهانه یا ناآگاهانه یاد بگیریم.

۱۳- سازش کنید! بیشتر ما علاقه به سازش نداریم، اما وقتی یاد بگیریم که سازش بهتر از خشم طولانی مدت است، می‌توانیم برای هنر ظریف سازش، در مقام وسیله‌‌ای برای داشتن زندگی ساده‌تر، ارزش قایل شویم.

۱۴- وسایل خطرناک را همراه خود نداشته باشید! اشیاء برنده مانند چاقو می‌‌تواند وسوسه استفاده از آن را ایجاد کند.

امام على عليه السلام:

الْحِلْمُ يُطْفِئُ نَارَ الْغَضَبِ وَ الْحِدَّةُ تُؤَجِّجُ إِحْرَاقَه
بردبارى آتش خشم را فرو مى نشاند و تندى آن را شعله ورتر مى كند.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 287 ، ح 6450

خشم نیز مانند بسیاری از احساس ها و رفتارهای انسانی لازمه داشتن زندگی خوب و مناسب است و در مواقع مناسب، فوایدی نیز برای فرد به همراه دارد. به گونه ای که در موقعیت هایی نظیر خطر و تهدید، بروز دادن خشم می تواند جان ما را نجات دهد. پس خشم هم می تواند مثل بقیه عواطف انسان کاربردی و مفید باشد.

تعریف خشم چیست؟

نوع بروز خشم در همه انسان ها یکسان نیست و می تواند به صورت های مختلفی نمایان گردد. به طوری که در برخی افراد واکنشی جنون آمیز و در برخی دیگر بسیار جزئی است.  همچنین خشمگین شدن در انسان آثار فیزیولوژیکی به همراه دارد که عبارت اند از افزایش ضربان قلب، فشار خون و میزان ترشح هورمون ها.ولی به هر حال بایستی راه های کنترل پرخاشگری را بیاموزیم تا از رخ دادن اتفاقات ناگوار و بسیاری از ناراحتی ها جلوگیری به عمل آوریم. عدم توجه به این مسئله روابط عاطفی، کاری و ... شما را دچار مشکل می کند.

انیمیشن طنز دیرین دیرین با موضوع مدیریت خشم و عصبانیت