پنجره ای به سوی سالم زیستن

بی نظمی
نوجواني دوراني است که فرد دچار تغيير و تحولات محسوسي مي شود، عموما آن را با نام "بلوغ" مي شنايسم، که طي آن بي نظمي هاي شديدي در ابعاد مختلف وجودي فرد همچون: احساس، عاطفه، جسماني و... مشاهده مي شود که متعاقب آن نوجوان احساس آشفتگي دروني شديدي مي کند، حقيقت اين است كه نوجوانان نمي خواهند با شلختگي هاي خود شما را آزار دهند. گرچه ممكن است باور اين حقيقت سخت باشد. در واقع علت اصلي اين آشفتگي و شلختگي اين است كه ذهن و فكر آنها جاي ديگري است.
يك نوجوان مشغله های فکری زيادي دارد و به همان مقدار هم از نگراني و اضطراب زيادي برخوردار است و پس مانده انرژي احساسش آن قدر نيست كه بتواند در مورد رفتار روزانه اش به قدر كافي دقت كند كه مثلاً جوراب كثيفش را در ماشين لباسشويي بگذارد و يا وقتي جوراب تميز پيدا نكرد، پدر و مادرش را مقصر نداند و به آنها پرخاش نكند.

تغییرات جسمی
نوجواني پس از مرحله جنيني، كه از تغييرات سريع و فوق العاده برخوردار است، دومين مرحله تغيير و تحوّلات چشمگير و پرشتاب است. از اين رو، روان شناسان بيشتر تمايل دارند كه در اين مورد به جاي «رشد» واژه «جهش» را به كار گيرند. در سال هاي اوليه بلوغ (سنين 12 تا 13 سالگي) تعادل جسمي نوجوان بر هم مي خورد و تغييرات عميقي در ارگانيزم به وجود مي آيد، شكل و حجم بدن تغيير مي كند و دستخوش دگرگوني مي شود و طرح عمومي بدن نوجوان از حالت كودكي خارج شده، مانند قالب و اندازه بزرگ سالان مي شود.
اعضاي بدن از پايين به بالا رشد مي كند، به گونه اي كه ابتدا پاها بزرگ و دراز مي شوند، سپس رشد بخش هاي مياني بدن و عضلات آغاز مي گردد و به همين ترتيب ساير اعضاي بدن نيز تحوّل مي يابند
هرچند رشد بدن ـ از جمله قد ـ به دلايل ژنتيكی، محیطی، بهداشتي، تغذيه اي، نژادي و حتي اجتماعي ـ فرهنگي در بين كودكان و نوجوانان متفاوت است، ولي به هر صورت، اندازه قد كودكان و نوجوانان اثر مهمي بر چگونگي رفتار هم سالان و بزرگ سالان با آنها دارد. مردم اغلب اين طور فكر مي كنند كه افراد بلندقدتر و عضلاني تر از شايستگي هاي بيشتر و كارايي و قدرت مديريت بالاتري برخوردارند.
كودكان و نوجوانان بلند قدتر و عضلاني تر نيز احساس متفاوتي درباره خودشان دارند. آنان احساس مي كنند كه «تيپ» بهتري دارند و تمايل رهبري ديگران در آنان بيشتر مي شود. والدين نيز به اين نوجوانان به چشم افراد بزرگ سال مي نگرند، در حالي كه فرزندان كوتاه قدتر و ظريف اندام تر خود را ـ حتي اگر از نظر سنّي  در حدّ هم سالان بزرگ اندام تر خود باشند ـ تحت مراقبت بيشتري قرار مي دهند.

افت تحصیلی

نوجوان در روند جدايي از كودكي، تعريفي متفاوت از خود ارائه دهد و اين تعريف بايد مخالف انتظارات والدين نيز باشد.او از روي مخالفت و ياغي گري، كودكي را ترك كرده و سفر خود را به سوي استقلال اجتماعي آغاز مي كند.
بنابراين اولويت هاي خود را تغيير مي دهد. مثلا موفقيت تحصيلي در سالهاي دبستان هم اساس عزت نفس او را تشكيل مي داد و هم مايه تحسين والدينش مي شد.خانواده، هنوز اولين درجه اهميت اجتماعي را داشت بنابراين پذيرش او از سوي دوستان، بعد از موفقيت تحصيلي اهميت داشت. قيافه و ظاهر هم احتمالا مقام سوم را به خود اختصاص مي داد، اما با فرارسيدن مرحله آغاز نوجواني اولويت هاي شخصي براي بچه ترتيبي معكوس پيدا مي كند. اولويت درجه اول، قيافه و ظاهر و لباس مي شود چون ظاهر تاثير مهمي بر اولويت دوم يعني پذيرش دوستان مي گذارد. تحسين همسالان نيز نزد نوجوان از تاثير اجتماعي بيشتري نسبت به نظر والدين برخوردار مي شود.
گاهي دانش آموزان به ویژه در دبیرستان احساس مي كنند كه در برخورد با مسئله تحصيل مغلوب هستند. بسياري از آنها این سخنان منفي را بر زبان مي آورند؛ "سوال كردن كار آدم هاي خنگ است"؛ "سخت كوشي كار احمقانه اي است" و "بي خيالي با حال است."

استقلال طلبی

قبل از نوجوانی او یاد گرفته در کارها و زندگی خود به والدین تکیه کند چون آنها را قوی و قدرتمند می‌داند که می‌توانند کارهای مهم را به تنهایی انجام دهند، قادر به انجام خیلی از کارها هستند که او قادر نیست و بطور کلی در کودکی فرد والدین خود به همه کار توان احساس می‌کند و در سایه آنها و با تکیه بر آنها فعالیتهای خود را انجام می‌دهد. کم کم با ورود به دوره نوجوانی طرز فکر و برداشت نوجوان نسبت به والدین تغییر می‌یابد.
او دیگر کمتر تمایل دارد فعالیتهایش را در حضور خانواده انجام دهد. بیشتر گرایش به حضور در گروه همسالان دارد و می‌خواهد استقلال خود را از خانواده هم به خانواده ، هم به خود و هم به همسالانش ثابت کند. بنابراین از هر گونه فعالیتی که او را وابسته به خانواده نشان می‌دهد دوری می‌کند. از نظر او خانواده باید روی توانایی و قدرت او حساب کنند و به او اعتماد داشته باشند چرا که او دیگر بزرگتر شده است و می‌خواهد خودش مسئولیت زندگی‌اش را به عهده بگیرد. استقلال طلبی زمینه اولیه ورود او به اجتماع را فراهم می‌سازد و او را برای پذیرش مسئولیتهای اجتماعی آماده می‌کند. هر چند جهت‌گیری ناصحیح آن توام با مسائل و مشکلاتی برای او و اطرافیان خواهد بود.